Czy twarda woda jest groźna?

O twardej wodzie można usłyszeć i przeczytać coraz więcej. To jeden z głównych tematów poruszanych w branży uzdatniania wody. Czy twarda woda faktycznie jest groźna? Co powoduje i dlaczego należy się jej obawiać?

Pewnie niejednokrotnie widzieliście w swoim domu lub u znajomych osad gromadzący się na dnie czajnika. Jeśli nie jest regularnie czyszczony, potrafi stanowić dość grubą, nieestetyczną warstwę. Wiele osób nie do końca zdaje sobie sprawę, skąd się bierze, jednak zazwyczaj go bagatelizują, ponieważ nie widzą w tym żadnego zagrożenia i nawet nie próbują z tym walczyć. Czy słusznie?

Aby odpowiedzieć i uargumentować swoje stanowisko w tej sprawie, warto zacząć od samej definicji twardej wody.

Czym właściwie jest twardość wody?

Twardość wody to tak naprawdę cecha wody. Skala występowania jest ściśle związana z obecnością soli wapnia, magnezu, rzadziej żelaza i manganu oraz innych związków, w tym związków mineralnych. Im wyższe stężenie tych substancji w wodzie, tym wyższy stopień twardości wody.

Właściwie to można mówić o dwóch rodzajach twardości wody. Pierwszym z nich jest twardość węglanowa, zwana także przemijającą. Pochodzi głównie od węglanów oraz wodorowęglanów wapnia i magnezu. Aby zredukować ten rodzaj twardości, wystarczy zagotować wodę. Związki odłożą się właśnie w formie kamiennego osadu. Wodorowęglany są formą nietrwałą i pod wpływem temperatury przekształcają się w nierozpuszczalną w wodzie formę węglanową.

Drugi rodzaj twardości wody to twardość nieprzemijająca zwana również trwałą lub niewęglanową. Za jej obecność odpowiadają siarczany, azotany, chlorki, sole rozpuszczalne. Te związki jest już trudniej usunąć z wody i przegotowanie wody nie stanowi wystarczającego sposobu.

Jeśli chcemy zbadać w domu na własną rękę stopień twardości wody, otrzymamy informację o twardości ogólnej, czyli sumie twardości węglanowej i niewęglanowej.

Twardość wody można obecnie wyrazić w kilku skalach: stopniach niemieckich, stopniach francuskich, stopniach angielskich, ppm CaCO3, milival, mmol.

Skala twardości wody w stopniach niemieckich wygląda następująco:

• Bardzo miękka woda – 0-4 dH
• Miękka woda - 5-8 dH
• Woda średnio twarda – 9-12 dH
• Woda twarda – 13-18 dH
• Woda bardzo twarda – 19 dH i więcej

Na jakich obszarach występuje najwyższa twardość wody?

Najbardziej powszechna twardość wody występująca w kranach to podobno około 10 dH. Poniżej przedstawiamy mapkę twardości wody w infografice od marki Ecoperla, aby każdy mógł chociaż poglądowo sprawdzić, jak to wygląda w jego okolicy.

Jak widać, na terenie Polski zazwyczaj mamy do czynienia z wodą średnio twardą i twardą.

Według norm polskich podanych w rozporządzeniu dotyczącym jakości wody do spożycia przez ludzi, woda pitna powinna charakteryzować się twardością na poziomie 60-500 mg CaCO3/l. Można zauważyć, że rozbieżność jest dość duża.

Wynika to z faktu, że stopień twardości nie ma większego wpływu na zdrowie. Można więc pić wodę miękką, jak i bardzo twardą. Wodociągi mają co do tego parametru praktycznie wolną rękę, często woda nie jest zmiękczana w zakładach. Przy ustalaniu tych norm nie były jednak wzięte pod uwagę inne aspekty, związane choćby ze szkodliwością wysokiego stopnia twardości wody dla instalacji i kotłów grzewczych.

Co twarda woda powoduje w domu?

Kamień kołowy

Najbardziej zauważalnym i jednym z najgorszych skutków użytkowania twardej wody jest wspomniany już wyżej osad zbierający się na dnie czajnika. Jednak nie występuje on wyłącznie w czajniku i nosi nazwę kamienia kotłowego.

Mówiąc językiem naukowym kamień kotłowy to inaczej warstwa trwałego osadu składającego się z węglanów wapnia i magnezu. Osad jest skutkiem twardości przemijającej, a dokładniej reakcji wodorowęglanów pod wpływem podgrzewania.

Jeśli twarda woda jest użytkowana przez dłuższy czas, kamień kotłowy na pewno pojawi się w naczyniach, urządzeniach, zbiornikach, w kotłach i czajnikach. Osad będzie widoczny nie tylko na dnie, ale także na wewnętrznych ściankach kotłów, bojlerów oraz na wszystkich elementach podgrzewających wodę. Osad będzie się też gromadził wewnątrz instalacji.

Największym problemem, jaki sprawia kamień kotłowy są spadki wydajności instalacji, stopniowe zarastanie i zmniejszanie światła rur oraz straty energii cieplnej. Przy wykorzystywaniu wody o wysokim stopniu twardości sprawność wymienników ciepła znacznie spada. Szacuje się, że 3 milimetrowa warstwa osadu jest w stanie spowodować straty energii sięgające około 30%. Kamień kotłowy powoduje też lokalne przegrzania i niedogrzania.

Osad jest w stanie spowodować spore awarie urządzeń grzewczych, dlatego producenci kotłów i bojlerów zachęcają do zakładania zmiękczaczy wody i korzystania z wody miękkiej. Często stanowi to warunek bezpłatnej naprawy na gwarancji.

Zarastanie kamieniem instalacji to również liczne problemy. Oprócz zmniejszenia światła rur może dojść także do niestabilności przepływu czy korozji pod osadem.

Awariom mogą ulegać również domowe urządzenia mające styczność z wodą. Jeśli na przykład taka jest wykorzystywana do żelazek i ekspresów do kawy, może szybko doprowadzić do ich zapchania, a ostatecznie do zaprzestania działania.

Armatura

Kamień kotłowy możemy zauważyć nie tylko na dnie czajnika, ale też w miejscach poboru wody, czyli na baterii prysznicowej, kranach w kuchni i łazience, zlewach, kabinie prysznicowej, wannie. Mimo że kamień kotłowy ma dość kruchą strukturę, to jego mechaniczne usuwanie jest bardzo uciążliwe.

Żywność

Gotowanie twardej wody do celów spożywczych w zasadzie nie jest groźne dla organizmu. Do pożywienia i napojów mogą jednak przedostawać się szare, cienkie okruchy węglanowe, które szybko psują estetykę i radość spożywania.

Problem mogą stanowić również oleiste plamy pojawiające się na powierzchni ostudzonych napojów gorących – to też jest skutek twardej wody. Ten sam osad pozostaje na naczyniach. Czasem nie jest go w stanie usunąć nawet zmywarka.

Bardzo twarda woda nie jest odpowiednia do przyrządzania kaw i herbat, ponieważ może mieć niebagatelny wpływ na ich smak oraz aromat. Często zbyt duża ilość minerałów w wodzie sprawia, że z napojów nie są w stanie wydobyć się wszystkie nuty aromatyczne.

Wysokie napięcie powierzchniowe

Oprócz kamienia kotłowego, twardość wody ma wpływ na komfort codziennego życia w jeszcze jeden sposób - skutecznie zmienia właściwości wody. Mowa tu o jednej z ważniejszych cech, czyli o napięciu powierzchniowym.

Im napięcie powierzchniowe jest większe, tym woda trudniej zwilża wszelkie powierzchnie. Wskutek tego o wiele trudniej usunąć wszelkie zabrudzenia.
Woda o wysokim stopniu twardości wymaga zastosowania o wiele większych ilości mydła. Wynika to z wytrącania z twardej wody trudno rozpuszczalnych soli kwasów tłuszczowych i metali.

Przez twardą wodę musimy więc na czyszczenie zużywać o wiele większe ilości detergentów, natomiast do kąpieli będą nam potrzebne duże ilości kosmetyków: żeli pod prysznic, szamponów, etc.

Niedobrą wiadomością jest też fakt, że korzystając z twardej wody spędzimy o wiele więcej czasu na sprzątaniu i szorowaniu.

Problem będzie odczuwalny także w przypadku prania. Nie dość, ze dopranie tkanin będzie wymagało zużycia większych ilości proszków do prania i płynów zmiękczających, to jeszcze tkaniny nie będą pachniały tak jak powinny. Mogą też stać się szorstkie i nieprzyjemne w dotyku.

Jak nam szkodzi twarda woda?

Jak już wiemy, twarda woda w większości przypadków nie ma wpływu na zdrowie, jednak na urodę i kondycję naszej skóry już tak.

Przez użytkowanie twardej wody gorzej zmywają się wszelkiego rodzaju kosmetyki. Często pozostają na skórze prowadząc do jej przesuszenia. Oprócz tego częste są przypadki zaczerwienienia skóry po kąpieli, pojawianie się niedoskonałości. Ten problem dotyczy również skóry głowy. Można powiedzieć, że twarda woda przyczynia się do powstawania łupieżu.

Włosy myte przez dłuższy okres w twardej wodzie stracą swój blask, staną się matowe, będą się łatwiej plątać, staną się suche, nie będą chciały się układać. Czasem sytuacja jest na tyle dramatyczna, że nie pomaga nawet zastosowanie profesjonalnych i drogich kosmetyków.

Jak radzić sobie z problemem twardej wody?

Te wszystkie przytoczone skutki użytkowania twardej wody najlepiej obrazują, ile złego może wyrządzić woda o wysokim stopniu twardości i jak bardzo popsuć komfort codziennego życia.

Na różnych stronach internetowych można znaleźć przeliczniki, z których jednoznacznie wynika, że czasem o wiele bardziej opłacalny jest zakup urządzenia likwidującego problem i koszty jego eksploatacji niż koszty użytkowania twardej wody. Właściwie nie widzimy problemu, dopóki nie dojdzie do awarii.

Z twardą wodą ludzie próbują sobie radzić na wiele sposobów. Zazwyczaj na początek testowane są dawne sposoby naszych babć: kwasek cytrynowy, ocet. Jednak te działają już na skutki użytkowania twardej wody. Niestety, nie sprawdzą się skutecznie w każdym przypadku.

O wiele lepszym rozwiązaniem jest walka z przyczyną, czyli twardą wodą. Najskuteczniejszym sposobem dedykowanym gospodarstwom domowym są urządzenia zwane zmiękczaczami wody.

Zmiękczacze wody działają na zasadzie wymiany jonowej. Występują w dwóch rodzajach: jako kompaktowe oraz jako duże zmiękczacze dwuczęściowe.

Obecnie rynek zmiękczaczy wody jest bardzo rozwinięty i można znaleźć wiele różnorodnych propozycji z dodatkowymi funkcjami, jednak jest to na tyle rozległy temat, że na pewno zostanie poruszony w oddzielnym artykule.

Nadal uważasz, że twarda woda to nic takiego?

Wysoki stopień twardości wody stanowi realny problem w gospodarstwach domowych, który należy mieć na uwadze i próbować z nim walczyć. Nie jest to na pewno zupełnie nieszkodliwa właściwość wody. Wysoka twardość znacznie utrudnia codzienne życie i funkcjonowanie.

Wiele osób, które już zdecydowały się na zmiękczanie wody w swoich domach wraca do nas i mówi, że ze zmiękczaniem jest jak z samochodem – dopóki się nie stosuje, może się wydawać, że jest to niepotrzebne i da się jakoś żyć. Jednak kiedy już się pojawi i zobaczy się na własne oczy, że działa, to ciężko będzie z tego zrezygnować.